Cijfermatige ontwikkeling verkeersveiligheid
Hoe verhouden deze cijfers zich met de rest van Nederland? De ontwikkeling van het aantal dodelijke ongevallen loopt – zeker landelijk – vaak synchroon. Het aantal verkeersdoden op gemeentelijke wegen is in Rotterdam al jaren stabiel met circa 8 tot 12 dodelijke slachtoffers per jaar. Stabiliteit is in dit kader uiteraard geen reden voor tevredenheid, aangezien dit met onacceptabel veel leed gepaard gaat. De dodelijkeslachtoffers in Rotterdam spreiden zich over de verschillende leeftijdsgroepen en vervoerswijzen. Er is in Rotterdam ten aanzien van de dodelijke verkeersslachtoffers geen trend waarneembaar onderspecifieke leeftijdsgroepen of vervoerswijzen. De jaarlijkse aantallen zijn te laag om significant uitspraken over te doen. Dit kan landelijk wel worden waargenomen omdat de hoeveelheid verkeersdoden landelijk een veel grotere en daarmee statisch verantwoorde groep betreft.

Rotterdamse verklaring voor stijgend aantal verkeersslachtoffers 

Demografische ontwikkelingen zoals de algehele bevolkingsgroei/ verstedelijking (meer verplaatsingen) en vergrijzing (meer verplaatsingen onder ouderen) spelen een rol. Meer ontmoetingen zorgen voor een grotere kans op ongevallen. Meer risicovolle ouderen op bijvoorbeeld een e-bike, verhogen de kans op letselongevallen onder fietsers.Daarnaast zien we in Rotterdam – net als veel andere gemeenten – vanaf het tweede kwartaal van 2021 een opvallende trendbreuk in het aantal verkeersgewonden per kwartaal. In die periode verdwenen corona-maatregelen zoals de avondklok en gingen horeca, winkels en andere publieksvoorzieningen weer open. Het aantal gewonden per kwartaal kent sindsdien structureel een veel hoger aantal dan daarvoor. Corona heeft dus effect gehad op de verkeersveiligheid in Rotterdam. Verklarende oorzaken voor deze ontwikkeling zoeken we samen met medeoverheden, onderzoeksbureaus en marktpartijen. Ook zien we alcohol/ drugsgebruik landelijk en lokaal in toenemende mate een rol spelen bij ernstige ongevallen, al dan niet in combinatie met roekeloos rijgedrag. De verkeershufterigheid neemt in Rotterdam toe. Het is veelvuldig onderwerp van gesprek met bewoners van de stad. Afleiding en vermoeidheid spelen ook een rol.

Juiste problemen benoemen 

In de landelijke berichtgevingen van de media valt de gemeente Rotterdam op dat veel berichten zich toespitsen op de stijgende hoeveelheid dodelijke ongevallen met ouderen op een (elektrische)-fiets. Bijvoorbeeld door een eenzijdige val of aanrijding met een vast object (zoals een paaltje). Wij maken ons daar ook zorgen over maar merken op dat het aantal fietsdoden door een aanrijding met een auto of bestelauto met name fors is toegenomen in Nederland. De cijfermatige ontwikkeling van de verkeersveiligheid vraagt om keuzes te maken op basis van de daadwerkelijk oorzaak-gevolg relaties. Het is vijf voor twaalf geweest. In een drukker wordende stad als Rotterdam kijken we in ieder geval niet weg van de toenemende conflicten tussen gemotoriseerd wegverkeer enerzijds en voetgangers en fietsers anderzijds. We gebruiken de cijfers om beleid te onderbouwen. Bijvoorbeeld voor het verlagen van de maximumsnelheid in grote delen van de bebouwde kom van 50 km/u naar 30 km/u. Een fietser heeft met 30 km/u 90% meer overlevingskans! Dit is een bewezen effectieve maatregel. Net als de inzet van digitale handhavingsmiddelen zoals flitscamera’s. Het is tijd om landelijk op grote schaal in te zetten op een reeks aan bewezen effectieve maatregelen voor de verkeersveiligheid. Te vaak voeren tegenargumenten vanuit andere belangen(partijen) of financiële tekortkomingen nog de boventoon .

Wat doen we zoal als Rotterdam (samen met de Fietsersbond)

We proberen in Rotterdam op steeds meer wegen 30 km/uur de norm te maken in plaats van 50 km/uur en verbeteren als gemeente de locaties waar de meeste ongevallen plaatsvinden (zogeheten blackspots) of waar we risico’s in de infrastructuur proactief signaleren. In 2022 heeft de gemeente Rotterdam 15 verkeersonveilige locaties heringericht. Daarnaast proberen we de veiligheid op fietspaden te verbeteren. Voor de fiets en e-bike weten we op basis van landelijk onderzoek van VeiligheidNL dat er op de spoedeisende hulp drie keer zo veel fietsgewonden geregistreerd worden als de politieregistratie doet voorkomen.Veelal zijn dit enkelzijdige fietsongevallen op fietspaden. Enerzijds pakken we dit op door waar mogelijk fietspaden en opstelruimtes bij kruispunten te verbreden (in 2022 op ongeveer 25 locaties) en anderzijds door obstakels zoals paaltjes en middengeleiders op fietspaden te verwijderen (in de afgelopen drie jaar op meer dan 100 locaties). Daarbij werken samen met de Fietsersbond.

Iedere twee maanden bespreken we het fietsbeleid en fietsmaatregelen met een delegatie van de Fietsersbond. Verder levert de Fietsersbond locaties bij ons aan waar hinderlijke obstakels op fietspaden staan. Ook werken we samen binnen de Rotterdamse Fietsalliantie, met fietsverlichtingsacties en helpt de Fietsersbond met het geven van fietslessen zodat meer mensen veiliger door de stad kunnen fietsen.

Ook zien we de drukte op de fietspaden in de stad steeds verder toenemen waarbij een groeiende groep verschillende gebruikers steeds minder met elkaar rekening houdt. In de afgelopen jaren hebben we enkele gedragsacties uitgeprobeerd, waaronder acties tegen spookfietsen, roodlichtnegatie en smartphonegebruik. Graag willen we in de toekomst vaker gebruikers van het fietspad wijzen op het feit dat op drukke fietspaden meer rekening met elkaar gehouden moet worden. Dit jaar onderzoeken we hoe deze campagnes of gedragsinventies eruit kunnen gaan zien, zodat we 2024 hiermee aan de slag kunnen. Uiteraard betrekken we daarbij ook de Fietsersbond.

Tot slot – extra informatie 

Als Rotterdam werken we aan verkeersveilige stad Veilig vooruit | Rotterdam.nl en een fietvriendelijkere stad Fietskoers 2025. In mei informeren we de gemeenteraad gedetailleerd over de ontwikkeling van de verkeersveiligheid in Rotterdam.

Bart Christiaens – fietscoördinator, gemeente Rotterdam
Remco Smit – Coördinator verkeersveiligheid, gemeente Rotterdam